Tiroid Hastalıkları: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavileri

Tiroid hastalıkları veya bozuklukları, boynun önünde kelebek şeklinde bir bez olan tiroid bezini etkileyen durumlardır. Tiroid vücutta sayısız metabolik süreci düzenlemek için önemli rollere sahiptir. Farklı tipteki tiroid hastalıkları yapısını veya işlevini etkiler.

Tiroid bezi, trakeanın (soluk borusu) etrafına sarılı Adem elmasının altında bulunur. Bezin ortasındaki, istmus olarak bilinen ince bir doku alanı, her iki taraftaki iki tiroid lobunu birleştirir. Tiroid, hayati hormonları üretmek için iyot kullanır. T4 olarak da bilinen tiroksin, bez tarafından üretilen birincil hormondur. Kan akımı yoluyla vücudun dokularına verildikten sonra, bezden salınan T4’ün küçük bir kısmı, en aktif hormon olan triiyodotironin hormonuna (T3) dönüştürülür.

Tiroid bezinin işlevi beyni içeren bir geri bildirim mekanizması ile düzenlenir. Tiroid hormonu seviyeleri düşük olduğunda, beyindeki hipotalamus, beynin tabanında bulunan hipofiz bezinin tiroid uyarıcı hormonu (TSH) serbest bırakmasına neden olan, tirotropin salgılayan hormon (TRH) olarak bilinen bir hormon üretir. TSH, daha fazla T4 salınması için tiroid bezini uyarır.

Tiroid bezi, hipofiz bezi ve hipotalamus tarafından kontrol edildiğinden, bu dokuların bozuklukları da tiroid fonksiyonlarını etkileyebilir ve tiroid sorunlarına neden olabilir.

Tiroid hastalıkları nelerdir?

Belirli tiroid hastalıkları şunlardır:

1. Hipotiroidi
2. Hipertiroidi
3. Guatr
4. Tiroid nodülleri
5. Tiroid kanseri

1. Hipotiroidi

Hipotiroidi tiroid bezinin yetersiz kalmasına ve yetersiz miktarda tiroid hormonu üretmesine neden olur. Tiroid bezi, hipofiz bezi veya hipotalamus içindeki sorunlardan gelişebilir. Hipotiroidi belirtileri arasında aşağıdakiler yer alabilir:

• Yorgunluk
• Konsantrasyon zayıflığı veya zihinsel olarak “bulanık” hissetmek
• Cilt kuruluğu
• Kabızlık
• Üşümek
• Vücutta ödem oluşması
• Kas ve eklem ağrıları
• Depresyon
• Uzun süreli veya aşırı adet kanaması

Hipotiroidi nedenleri arasında şunlar yer alır:

• Hashimoto tiroiditi (tiroid bezinin iltihaplanmasına neden olan bağışıklık sistemi ile ilgili bir durum)
• Tiroid hormon direnci
• Akut tiroidit ve postpartum tiroidit gibi diğer tiroidit (tiroid iltihabı) türleri

2. Hipertiroidi

Hipertiroidi, hipotiroidi’den daha az görülen bir durum olan aşırı tiroid hormonu üretimini tanımlar. Hipertiroidi belirtileri genellikle metabolizma hızının artması ile ilgilidir. Hafif vakalarda, belirgin belirtiler olmayabilir. Hipertiroidi belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Titreme
• Sinirlilik
• Kalp atış hızının yüksek olması
• Yorgunluk
• Sıcaklık hassasiyeti
• Bağırsak hareketlerinde artış
• Aşırı terleme
• Konsantrasyon problemleri
• İstenmeyen kilo kaybı

Hipertioidi nedenleri arasında aşağıdakiler yer alır:

• Graves hastalığı
• Zehirli multinodüler guatr
• Tiroid hormonuna aşırı baskı yapan tiroid nodülleri
• Aşırı iyot tüketimi

3. Guatr

Guatr, nedenden bağımsız olarak tiroid bezinin genişlemesini ifade eder. Guatr, kendine özgü bir hastalık değildir. Guatr hipotiroidi, hipertiroidi veya normal tiroid fonksiyonlarıyla ilişkili olabilir.

4. Tiroid nodülleri

Nodüller tiroid içerisindeki topaklar veya anormal kitlelerdir. Nodüllere iyi huylu kistler, iyi huylu tümörler veya daha az yaygın olarak tiroid kanserleri neden olabilir. Nodüller tek veya çoklu olabilir ve boyut olarak değişebilir. Eğer nodüller aşırı derecede büyükse, yakındaki yapıları sıkıştırarak bazı sorunlara neden olabilirler.

5. Tiroid kanseri

Tiroid kanseri erişkin kadınlarda erkeklerden veya gençlerden çok daha yaygındır. Vakaların yaklaşık 2/3’ü 55 yaşın altındaki kişilerde görülür. Kanserli hale gelen tiroid içindeki spesifik hücre tipine bağlı olarak farklı tiplerde tiroid kanseri vardır. Tiroid kanseri olgularının çoğu, özellikle erken evrelerde tanı konduğunda iyi bir prognoz ve yüksek sağkalım oranlarına sahiptir.

Tiroid hastalıkları nasıl tedavi edilir?

Tiroid hastalıkları ilaçlar veya bazı durumlarda ameliyatla tedavi edilebilir. Tedavi tiroidin özel hastalığına bağlı olacaktır.

Tiroid ilaçları

Hipotiroidi hastalığında eksik tiroid hormonunun yerine ilaçlar verilebilir. Sentetik tiroid hormonu, hap şeklinde ağız yoluyla verilir. Hipertiroidi mevcut olduğunda ise, tiroid hormon üretimini azaltmak veya bezden salınmasını önlemek için ilaçlar kullanılabilir. Kalp atış hızı artışı gibi hipertiroidi semptomlarının tedavisine yardımcı olmak için başka ilaçlar da verilebilir. Hipertiroidi ilaçlar ile kontrol altına alınmazsa radyoaktif ablasyon yapılabilir. Ablasyon radyoaktivite ile işaretlenmiş iyot dozlarını vermeyi ve selektif olarak tiroid dokusunu yok etmeyi içerir.

Tiroid ameliyatı

Cerrahi, bez içindeki büyük guatr veya aşırı işlevli bir nodülü çıkarmak için kullanılabilir. Tiroid kanseri olasılığı olduğunda cerrahi gereklidir. Tiroid bezi tamamen çıkarılırsa, bireyin yaşam boyu sentetik tiroid hormonu alması gerekir. Tiroid cerrahisi Graves Hastalığında da (subtotal tiroidektomi) kullanılabilir ve RAİ tedavisi ve anti-tiroid ilaçları öncesinde tercih edilen tedavi yöntemidir. Günümüzde çok fazla kullanılmıyor.