Köpek görüşü, insan görüşünden çok farklıdır. Köpekler dünyayı bizden daha az renkte görse de, köpek arkadaşlarımız tamamen renk körü değildir. Köpeklerin görsel dünyaları bizimki kadar net veya renkli olmasa da hareketi görme yetenekleri bizden daha üstündür.
İnsan gözü, koni adı verilen üç çeşit renk algılayıcı hücre sayesinde çalışır. Beyinlerimiz, bu konilerin her birinin gelen görünür ışık tarafından uyarılma şeklini karşılaştırarak, kırmızı dalga boylarını yeşil dalga boylarından ve mavi dalga boylarını sarı dalga boylarından ayırt eder. Köpeklerin gözleri ise diğer memelilerin çoğunda olduğu gibi sadece iki tür koni içerir. Bunlar beyinlerinin maviyi sarıdan ayırt etmesini sağlar ancak kırmızıyı yeşilden ayırmaz.
Köpekler tamamen renk körü değildir ancak gözleri, kırmızı-yeşil renk körlüğü olan ve insanlarda normalde bulunan üçüncü tür konilerden yoksun olan insanların gözlerine benzer şekilde yapılandırılmıştır.
Köpeklerde renk algısı üzerine modern deneylerin çoğunu yürüten Washington Üniversitesi’nde bir renk görme bilimcisi olan Jay Neitz, “köpeklerin beyinlerinin, renk körlüğü olan insanların beyinlerinin yaptığı gibi, koni hücrelerinden gelen sinyalleri yorumladığını varsayarsak, ne gördükleri hakkında bir fikir sahibi olabiliriz” diyor.
Köpekler ve insanlar mavi ve sarıyı görmek için gözün retina adı verilen kısmındaki nöronlara güvenirler. Bu nöronlar, koni hücrelerinde (aynı zamanda retinanın içinde bulunan) algılanan sarı ışığa tepki olarak heyecanlanır, ancak mavi ışık konilere çarptığında nöronların aktivitesi baskılanır. Bir köpeğin beyni, bu nöronların uyarılmasını veya bastırılmasını sırasıyla sarı veya mavi hissi olarak yorumlar. Bununla birlikte, köpeklerde ve renk körü olan insanlarda hem kırmızı ışık hem de yeşil ışık nöronlar üzerinde nötr bir etkiye sahiptir. Bu renkleri yorumlayacak bir sinyal olmadığı için köpeklerin beyinleri herhangi bir rengi algılamaz. Kırmızı veya yeşil gördüğünüz yerde, gri tonlarını görürler.
Ancak renk körlüğü olan insanlar gibi köpekler de “kırmızı” dediğimiz rengi “yeşil” dediğimiz renkten ayırt etmek için başka ipuçları kullanabilirler.
Neitz, “Çoğu zaman, anlamalarına yardımcı olacak iyi ipuçları vardır; örneğin, kırmızı nesneler yeşil nesnelerden daha koyu olma eğilimindedir.” diyor. “Yani, eğer bu bir koyu elmaysa, kırmızı-yeşil renk körü bir kişi muhtemelen kırmızı olduğunu bilir ve eğer daha açık bir elmaysa, bir yeşil elma olabilir.”
Köpeklerin insanların göremediği renkleri görebildiğine dair bazı kanıtlar var. Proceedings of the Royal Society B dergisinde 2014 yılında yayınlanan bir araştırma, bir köpeğin gözlerindeki lenslerin önemli miktarda ultraviyole ışık ilettiğini, oysa bu dalga boylarının insan lensleri tarafından engellendiğini buldu. Bu, köpeklerin bizden daha fazla mavi ışık görebileceğini gösteriyor.
Köpeklerin Gözleri Ne Kadar Keskindir?
İnsan gözünün algıladığı renk tonlarından bazılarını kaçırmanın yanı sıra, köpek görüşü, insan görüşünün bazı keskinliklerinden yoksundur. PLOS One dergisinde yayınlanan ve İsveç’teki Linköping Üniversitesi’nde yürütülen 2017 tarihli bir çalışmada, araştırmacılar, göz doktorlarının insanlara verdiği testlere benzer bir köpek görme keskinliği testi tasarladılar. Köpekler, boyutları küçülen harfleri ayırt etmek yerine, aralarında sürekli azalan boşluk bulunan dikey veya yatay çizgiler içeren görüntüleri doğru bir şekilde tanımladıkları için bazı ödüllerle ödüllendirildi.
Araştırmacılar köpeklerin ya da en azından tazıların, pugların ve deneylere katılan tek Shetland çoban köpeğinin – miyop olduğunu keşfettiler. Deneyin sonuçları, iyi aydınlatılmış koşullarda köpeklerin kabaca 20/50 görüşe sahip olduğunu göstermektedir. Bu, bir nesneyi görebilmek için bir insanın nesneye 15 metre mesafede olması yeterliyken, köpeklerin aynı nesneyi görebilmek için 6 metre mesafede olmaları gerektiği anlamına geliyor.
Köpeklerin Gece Görüşü Var mı?
Köpeklerin gece görüşü, 2017’de yapılan bir çalışmaya göre kabaca 20/250 gibi bir oranla oldukça bulanık olsa da, insanların gece görüşünden çok daha hassastır. American Kennel Club’a göre köpekler alacakaranlık canlısıdır. Yani şafak ve alacakaranlık, köpeklerin en aktif olduğu zamanlardır. İnsan gözleri, renkleri algılamaya ve parlak gün ışığında en iyi şekilde çalışmaya yardımcı olan konilere sahipken, köpeklerin gözleri, karanlık ve aydınlık arasında ayrım yapan ve dolayısıyla düşük ışıkta en iyi durumda olan çubuklar olarak bilinen ışık algılayan hücrelerden daha fazla içerir.
The Journal of Veterinary Medical Science’da 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre, birçok köpek ırkında ayrıca tapetum lucidum olarak bilinen ve ışığı retinalarına doğru geri yansıtan ve esasen oradaki çubuklara ulaşan ışığı büyüten özel bir göz tabakası vardır.
Köpeklerin Hareket Algılama Yeteneği
Köpeklerin bizimkiyle karşılaştırıldığında donuk, bulanık bir görsel dünyada yaşadıklarını düşünebilirsiniz, ancak görüşlerinin bizimkinden daha iyi olduğu bir alan vardır: Hareket algılamada çok daha iyidirler. Bu, kritik kırpışma füzyon hızı denilen bir şeyden kaynaklanmaktadır. Gittikçe daha hızlı titreyen bir ışık hayal edin. Işık saniyede 60 kez yanıp söndüğünde, insanlar ışığın sabit bir şekilde yandığını düşünürler. Physiology and Behavior dergisinde yayınlanan 1989 tarihli bir araştırmaya göre, bir köpeği kandırmak için aynı ışığın saniyede yaklaşık 75 kez titreşmesi gerekiyor.
Bu yetenek muhtemelen köpeklerin av gibi hareketli nesneleri insanlardan çok daha hızlı ve doğru bir şekilde tespit etmelerini sağlar.
