Salep, soğuk kış günlerinin vazgeçilmez içeceğidir. Peki, salep evde nasıl yapılır? Salebin faydaları nelerdir? Meteorolojiden hava sıcaklıklarının giderek azalacağına dair haberler geliyor. Kışlık kıyafetler dolaptaki yerlerini aldı. Kaloriferleri yakmaya başladık. Ama havanın bir anda soğuması grip salgınlarını da beraberinde getiriyor. İşte tam da bu zamanlarda yardımınıza koşacak öyle bir içecek var ki, etkileriyle birçok vitamini ya da ilacı gölgede bırakıyor. Üstelik bir o kadar da lezzetli: Salep!
Soğuk kış günlerinin vazgeçilmezleri diye bir anket yapmaya kalksak, sanıyoruz birçok kişi battaniye, film ve dumanı tüten sıcak bir içecek üçlemesinden bahsedecektir. Hiç kuşkusuz salep de en tatlı sıcak içecek alternatiflerinden biri. Kiremit rengi karlarla bezeli bembeyaz dağları andıran şiirsel görüntüsünün arkasında eğri büğrü bir yumru var oysa. Orkidegiller ailesinin bir türünün toprak altında kalan kısımlarından elde edilen tozla hazırlanan bu içecek, hem enfes lezzetiyle mutluluk kaynağı hem de birçok derde deva. Tek köklü otsu bir bitki olan salebin yumrularında “polisakkarit glucomannan” adı verilen nişasta benzeri bir takım bileşenler bulunuyor. İşte bu içeceğe muhteşem tadını veren de bu bileşenler. Gövdeleri dik ve silindirimsi; çiçekleri ise salkım ya da başak şeklinde.
Özellikle Burdur ve Kastamonu bölgelerinde yetişen bitki, farklı tariflerle Arap yarımadası, Yunanistan, Makedonya ve Azerbaycan gibi ülkelerin mutfaklarında da sıklıkla kullanılıyor. Osmanlı mutfağında da oldukça popüler olan salep, genel olarak sıcak süt ya da suyla karıştırılarak hazırlanan bir içeceğe dönüşüyor.
17. yüzyılda ilaç olarak kullanılan içecek, çeşitli baharatlar ve gülsuyu eklenerek hazırlanıyormuş. 18. ve 19. yüzyıllarda ise pekmez, bal ve şekerle tatlandırılıp zencefil, tarçın ve bazı çiçek sularıyla zenginleştiriliyormuş. Ortaçağ Avrupası’nda ise salep yumruları sefere çıkan denizcilerin depolarında mutlaka bulundurulurmuş; zira içerdiği besleyici öz dolayısıyla bir enerji kaynağı olarak görülüyormuş. Yine 18. yüzyılın sonlarında İngiltere ve Fransa gibi ülkelerde sabahları kahve yerine salep dükkanlarından gelen kokular sarıyormuş kentleri. Yunanistan’da çok eski bir gelenek olan salep, genellikle sabah saatlerinde tüketilirmiş. Yani salep birçok kültürde yaygın olarak tüketilen bir içecek.
Salebin faydaları saymakla bitmiyor!
Tıbben pek kanıt olmasa da, salebin yüzyıllardır bir şifa kaynağı olduğuna inanılıyor. İçerdiği bileşenlerin öksürük giderici bir etkisi olduğu düşünülen bu içecek, özellikle soğuk algınlığı, grip, nezle gibi hafif hastalıklarda göğsü yumuşatmak için sıklıkla başvurulan yöntemlerden biri.
Halk arasındaki bir başka inanışa göre de, bu içeceğin afrodizyak etkisi de var. Ancak bu, diğerlerine nazaran bilimselliği oldukça tartışmalı bir konu. Zira afrodizyak etkisi olan salebin kendisi değil, üzerinde kullanılan tarçın olduğu da söyleniyor. Genel olarak kabul gören bir faydası var ki, o da her müsilaj içeren gıda gibi salebin de kabızlık önleyici bir etkisinin olması.
Salep evde nasıl yapılır?
Aralık ayının soğuk günleri kapımıza dayanmışken, sevdiklerinizle geçireceğiniz keyifli akşamlara salep eşlik edebilir. Bunun için marketlerden hazır kutu sıvı saleplerden ya da küçük paketlerde toz halinde temin edebilirsiniz. Her ne kadar marketlerden hazır olarak aldıklarınız pratik bir seçenek olsa da, doğal ürünlerin daha sağlıklı olacağı kesin.
Mahalle aralarındaki aktarlar bu anlamda en doğru adreslerden biri. Tek yapmanız gereken salebin öğütülmüş kök yumrularından istemek. Sonrasında çeşitli tariflerle farklı lezzetler elde edebilirsiniz. Örneğin bu tozu suyla kaynatıp bal ve zencefille tatlandırıp içebilirsiniz. Ya da klasik olarak bir su bardağı sütle bir çay kaşığı toz salebi kaynatabilir, bir tatlı kaşığı toz şekerle tatlandırıp servis edebilirsiniz. Her tarifin olmazsa olması ise tarçın. Üzerine serpiştirilecek bir tatlı kaşığı tarçın, salebin baskın lezzetini dengeliyor.
