Anne olmak eşi benzeri olmayan bir deneyimdir. Ancak bazı kadınlar için yeni annelik zorlayıcı duyguları beraberinde getirebilir. Birçok kadın üzüntü, endişe, ezici tükenmişlik duygularıyla mücadele eder. Yeni doğmuş bir bebeğe bakmanın getirdiği fiziksel taleplerle birleşen bu duygusal mücadeleler, doğum sonrası depresyon (postpartum depresyon) adı verilen bir durumun belirtileri olabilir.
Doğum Sonrası Depresyon Nedir?
İstatistiklere göre her 7 kadından 1’inde doğum sonrası depresyon geliştirir. Bu duygudurum bozukluğu doğumdan sonra olur. Bu durum bir kadının işlevlerini yerine getirme, kendisi ve bebeğiyle ilgilenme yeteneğini önemli ölçüde etkileyebilecek sürekli üzüntü, endişe ve çaresizlik gibi duygularla karakterizedir.
Doğum Sonrası Depresyon Belirtileri
Doğum sonrası depresyon, doğumdan sonraki ilk birkaç haftada başlayabildiği gibi doğumdan 6 ay sonra da gelişebilir. Kesin nedeni tamamen anlaşılamamış olsa da hormonsal değişiklikler, duygusal faktörler ve destek eksikliği, uyku yoksunluğu ve stres gibi yaşam tarzı etkenleri doğum sonrası depresyon gelişmesine katkı sağlayabilir.
Doğum sonrası depresyon belirtileri arasında en yaygın görülenler aşağıda listelenmiştir:
- Sürekli üzüntü, umutsuzluk ve boşluk duyguları
- İştahta önemli kilo kaybına veya kilo alımına neden olan değişiklikler
- Uyuyamama veya aşırı uyku hali gibi uyku bozuklukları
- Yorgunluk ve enerji kaybı
- Karar verirken veya bir şeyleri hatırlamaya çalışırken konsantrasyon zorluğu
- Eskiden keyif alınan ve ilgi duyulan aktivitelere ilginin kaybedilmesi
- Çabuk sinirlenme, endişe veya huzursuzluk
- Değersizlik, suçluluk veya kendini suçlama duyguları
- Ölüm veya intihar düşünceleri
Doğum sonrası depresyon, duygusal belirtileri ve kadının yeni doğan bebeğine bakma becerisi açısından loğusalık döneminde görülen ve kaygı, depresif ruh hali gibi belirtilerle kendini gösteren “annelik hüznü” ile benzerlikler gösterir. Uzmanlar, “Kriterler aynı olmasına rağmen, durumsal farklılıklar olabilir” diyor ve “anne ve bebeği için bağlanma güçlüğü, iştah kaybı, yorgunluk, uykusuzluk ve suçluluk duygusu gibi daha tehlikeli durumlar görülebilir” diye ekliyor.
Doğum sonrası depresyon ile annelik hüznü (baby blues) arasındaki diğer fark, doğum sonrası depresyon belirtilerinin iki haftadan daha fazla sürmesi ve annelik becerilerini bozmaya devam etmesidir.
Doğum Sonrası Depresyon Ne Kadar Sürer?
ABD Ulusal Sağlık Enstitülerine göre tedavi edilmeden bırakılan doğum sonrası depresyon birkaç yıl sürebilir. Bazı kadınlar için belirtiler doğumdan sonraki ilk yıldan sonra da sürer ve çocuğun yürümeye başladığı zamanlara kadar uzanabilir. Birçok kadının uygun tedavi ve destek ile doğum sonrası depresyondan kurtulabileceği ve duygusal sağlığını çok daha çabuk geri kazanabileceği unutulmamalıdır.
Doğum sonrası depresyon neden olur?
Amerikan Kadın Doğum Uzmanları ve Jinekologlar Koleji’ne göre doğum sonrası depresyon biyolojik, hormonal, psikolojik ve sosyal faktörlerin bir birleşimi olarak ortaya çıkabilir. Bunlar arasında aşağıdakiler yer almaktadır:
Hormonal değişiklikler: Doğumdan sonra östrojen ve progesteron seviyeleri düşer. Bir kadının regl öncesi yaşadıklarına benzerlik gösteren bu dalgalanmalar depresyonu ve ruh hali dalgalanmalarını tetikleyebilir.
Depresyon geçmişi: Hamilelik öncesi, sırasında veya sonrasında depresyon yaşamış kadınlar doğum sonrası depresyon riski altındadır.
Duygusal faktörler: Hamilelikle ilgili şüpheler veya belirsizlikler yaygındır ve duygusal sağlığı etkileyebilir. Plansız veya istenmeyen hamilelikler, bir kadının hamilelik ve karnında bir bebek büyütme hakkındaki hislerini etkileyebilir. Planlı hamileliklerde bile, yeni bir bebeğe alışma fikri zaman alabilir. Hasta bebeklerin ebeveynleri veya doğumdan sonra hastanede uzun süre kalmaya ihtiyaç duyanlar, öz saygılarını ve stresle baş etme yeteneklerini etkileyebilecek üzüntü, kızgınlık veya suçluluk yaşayabilirler.
Yorgunluk: Doğumun fiziksel gereksinimleri ve devamındaki iyileşme süreci derin yorgunluğa neden olabilir. Ayrıca sezaryen doğum yapan kadınların güç ve enerjilerini geri kazanması haftalar ve hatta daha uzun sürebilir. Kalıcı bitkinlik duygusal savunmasızlık duygularına katkıda bulunabilir ve doğum sonrası depresyon riskini artırabilir.
Yaşam tarzı faktörleri: Başkalarının desteğinden yoksun olmak ve sevilen birinin kaybedilmesi, ailede hastalık olması veya yeni bir şehre taşınmak gibi stresli durumlar doğum sonrası depresyon riskini önemli ölçüde artırabilir. Bu harici stres kaynakları doğum sonrası dönemde karşılaşılan duygusal zorlukları çoğaltabilir.
Doğum Sonrası Depresyon Nasıl Atlatılır?
Mayo Clinic, doğum sonrası depresyon tedavisinin ve iyileşme sürecinin, depresyonun ciddiliğine ve kişinin benzersiz ihtiyaçlarına göre değişebileceğini belirtiyor. Aktivitesi düşük bir tiroidiniz varsa veya doğum sonrası depresyona katkıda bulunan herhangi altta yatan bir sağlık sorununuz varsa, doktorunuz bu durumları ele alabilir ya da uygun tedavi sağlayabilecek bir uzmana yönlendirebilir.
ABD Gıda ve İlaç İdaresi, 2019’da doğum sonrası depresyon tedavisi için özel olarak tasarlanmış ilk ilacı onayladığında, önemli bir dönüm noktası oldu. İlaç tedavisi ve bir akıl sağlığı uzmanından alacağınız destek, ihtiyaçlarınıza göre uyarlanmış destek sağlayabilir.
Semptomları, risk faktörlerini ve mevcut kaynakları anlamak, doğrum sonrası depresyon yaşayan kadınları iyileşme yolunda desteklemek için çok önemlidir. Siz veya sevdiğiniz biri doğum sonrası depresyon belirtileri yaşıyorsa, uygun teşhis ve tedaviyi sağlayabilecek sağlık uzmanlarından yardım isteyebilirsiniz.
