Depresyon her yıl milyonlarca insanı etkilemeye devam ediyor ancak etkili tedavi sayesinde yaşam kalitesinin artacağı gerçeğine rağmen, etkilenenlerin sadece yüzde 35’i tedavi için bir uzmana başvuruyor.
Depresyonda olduğunu kabul etmeyen ya da uzman tedavisini reddeden kişilere yardım etmek ise yakınlarına düşüyor. Ancak birçok kişi depresyondaki bir insana nasıl yardım edebileceği konusunda kafa karışıklığı ya da endişe yaşıyor. Birisinin gerçekten depresyonda olup olmadığını nasıl anlarsınız? Kişiye tam olarak nasıl yaklaşmalısınız? Ya sorduğun için sana sinirlenirse? Oyunda birçok değişken olsa da ve kişinin vereceği tepkiyi tahmin etmek imkansız olsa da, uzmanlar doğru ve özenli bir çaba göstermenin her zaman önemli olduğu konusunda ısrar ediyor.
Ohio State Üniversitesi Wexner Tıp Merkezi’nin Harding Hastanesi’nde lisanslı bir sosyal hizmet uzmanı olan Matt Onorato, “İntihar eden insanlar son ana kadar karışık duygular beslerler. Çektikleri acının sona ermesini isterler. Eğer acıyı bitirmek için kendilerini öldürmekten başka bir yol varsa bunu tercih etmek isterler. Her zaman umut vardır.” diyor ve ekliyor, “Hey, bana ihtiyacın olursa buradayım.” cümlesi gibi küçük şeyler, depresyondaki bir insanın intihar etmekten vazgeçmesini sağlayacak büyük bir etki yapabilir.”
Bir insanın depresyonda olduğu nasıl anlaşılır?
Neredeyse hepimiz bazen “moral bozukluğu” yaşıyor, hayatlarımız ve kendimiz hakkında umutsuzluğa kapılıyoruz. Depresyondaki fark, bu hissin arkadaşlarla zaman geçirerek ya da zevkli aktiviteler yaparak ortadan kalkmamasıdır.
Tulane Üniversitesi Sosyal Hizmet Okulu’nda yardımcı doçent olan Dr. Catherine Burnette, “Ciddi depresyonda olan kişiler bunu daha uzun süre (iki haftadan fazla) tecrübe ediyor ve hayatlarının işleyişini bir şekilde sağlıyor” diyor.
Oldukça iyi bilinen bazı depresyon belirtileri arasında hüzün ve geçmişte sahip olunan hobilere karşı ilgi kaybı; kilo alımı veya kaybı; uykusuzluk veya aşırı uyku sorunu, konsantrasyon bozukluğu, yorgunluk ve intihar düşünceleri veya konuşmaları sayılabilir. Genel olarak sinirli olma hali daha az bilinen ve genellikle gözden kaçan bir belirtidir.
Fiziksel rahatsızlıkların yanı sıra, boş ya da değersiz hissetmenin sözel ifadeleri de dikkat edilmesi gereken önemli belirtilerdir. Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde profesör olan Dr. Anamara Ritt-Olson, “Ağrı, yorgunluk, baş ağrıları, mide ağrıları depresyona bağlı olabilir,” diyor ve ekliyor, “Eğer o kişinin yapmayı sevdiği şeyleri yapmadığını görürseniz ve hiçbir gelişme göstermiyorsa, durum muhtemelen ciddidir.”
Depresyondaki birine nasıl yardım edebilirim?
Birçok insan, incitmemek ya da durumun “gerçek” olduğunu ortaya koymamak ya da şiddetli tepki vereceklerinden endişe ettiği için depresyon ya da intiharla ilgili sevdikleri birine yaklaşmaktan korkar.
Burnette, “Her seferinde hassas bir konu gündeme getirildiği için, savunmaya geçme ve öfke patlaması potansiyeli var. Ancak her depresyon hastası farklı bir tepki verse de, özellikle yargısız ve hassas bir yaklaşım gösterilerek durumları hakkında konuşmak birçoğunu rahatlatıyor” diyor.
Kişinin mutsuz bir şekilde tepki vermesi durumunda, kelimelerinizi düşünceli bir şekilde seçin. Terapist Celeste Viciere, şuna benzer bir şey söylemenizi öneriyor: “Anlıyorum, çok zor bir dönemden geçiyorsun ama bana bağırdığında ya da bana içini dökmediğinde bu beni üzüyor”.
Ancak, böyle bir konuşmanın her zaman sonuç vermesinin garantisi yoktur. Burnette, “Eğer size içini dökme eğilimindeyse, onu önemsediğinizi ve eğer konuşmak isterse orada her zaman orada olacağınızı söyleyin” diyor ve ekliyor, “Kişi hemen cevap vermeyebilir, ancak sizin ilginiz gelecekteki bir konuşma isteği için açık kapı bırakmış olur”.
Konuşmayı başlattığınızda, endişenizi sakin bir şekilde ifade edin. Onorato, “Sorununun çözümüyle ilgili öneride bulunmadan önce dinlemeyi denemenizi öneririm.” diyor.
Depresyondaki insana söylenmemesi gerekenler
Uzmanlar, söylenecek en kötü şeylerin “Üstesinden gel”, “Yaşamın aydınlık tarafına bak!” ya da “Bir keresinde çok üzgün hissediyordum, her gün yürüyüş yaptım ve daha iyi hissetmeye başladım”. gibi şeyler olduğunu belirtiyor.
Ritt-Olson, “Depresyon, sistemsel ve çok kişisel olan, tüm vücudu ele geçirebilen bir hastalıktır. Kişiye özel tedavi gerektirir.” diyor.
Viciere, “Ona ‘kendine gel’ ya da ‘Kötü değilsin’ gibi hissettiklerini küçümsediğinizi düşündürecek şeyler söylememek de önemlidir.” diyor.
Ona yardım etmeme izin veriyor, şimdi ne yapmalıyım?
Artık aynı tarafta olduğunuzu kabul ettiğine göre, durumun ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak bir dizi tedavi seçeneği mevcuttur. Eğer kişi intihara meyilliyse, bir ruh ve sinir hastalıkları merkezine başvurmak en iyi seçenektir.
Durum daha az acilse, kişiyle en kolay seçenek hakkında konuşun. Bir terapistle görüşmek istememesi durumunda, aile hekimine yapılacak bir ziyaret ile başlayabilirsiniz. Onorato, “Sıklıkla, bir birinci basamak doktorunu görmek daha kabul edilebilir olarak görülüyor, uzun süredir var olan bir hasta-doktor ilişkisi daha fazla güven veriyor” diyor.
